Trump áp thuế lên Canada, Mexico, Trung Quốc. Chiến tranh thương mại bùng phát
Ngày 4/3/2025, Tổng thống Donald Trump chính thức thực hiện một động thái cứng rắn trong chính sách thương mại khi quyết định áp thuế nhập khẩu lên ba đối tác kinh tế lớn nhất của Mỹ: Canada, Mexico và Trung Quốc. Động thái này ngay lập tức khiến ba nước có phản ứng đáp trả mạnh mẽ, đẩy căng thẳng thương mại lên một tầm cao mới.
Mỹ tăng thuế nhập khẩu, các nước lập tức trả đũa
Ngay sau khi sắc lệnh có hiệu lực, Mỹ bắt đầu áp thuế 25% lên hàng nhập khẩu từ Canada và Mexico, trong khi đó các sản phẩm năng lượng từ Canada cũng chịu mức thuế 10%. Đối với Trung Quốc, chính quyền Trump tăng gấp đôi thuế nhập khẩu từ 10% lên 20%.
Trước động thái này, Trung Quốc ngay lập tức đưa ra biện pháp đối phó bằng việc áp thuế 15% lên nhiều mặt hàng nông sản nhập khẩu từ Mỹ. Đồng thời, Bắc Kinh cũng mở rộng danh sách các công ty Mỹ bị kiểm soát xuất khẩu, nâng số lượng doanh nghiệp bị ảnh hưởng lên hơn 20.
Phản ứng từ phía Canada cũng không kém phần mạnh mẽ khi Thủ tướng Justin Trudeau tuyên bố sẽ áp thuế lên lượng hàng hóa Mỹ trị giá 100 tỷ USD trong vòng 21 ngày tới. Ông cho rằng Mỹ đang gây chiến thương mại với một trong những đồng minh thân cận nhất của mình trong khi vẫn tìm cách xoa dịu quan hệ với Nga.
Về phía Mexico, Tổng thống Claudia Sheinbaum cũng khẳng định sẽ có biện pháp trả đũa tương xứng. Tuy nhiên, bà cho biết chính phủ Mexico sẽ công bố danh sách các mặt hàng bị đánh thuế vào cuối tuần, điều này cho thấy vẫn còn hy vọng hai bên có thể đàm phán để tránh đẩy căng thẳng lên cao hơn.
Lý do Trump áp thuế lên các đối tác thương mại
Từ khi tranh cử, Donald Trump đã tuyên bố sẽ chấm dứt chính sách tự do thương mại mà Mỹ theo đuổi suốt nhiều thập kỷ. Ông cho rằng việc để hàng hóa nước ngoài tràn vào Mỹ mà không có rào cản thuế quan đã làm suy yếu nền công nghiệp nội địa, khiến hàng triệu công nhân mất việc làm. Trump khẳng định thuế nhập khẩu là công cụ cần thiết để đưa nước Mỹ trở lại thời kỳ thịnh vượng.
Tại cuộc họp báo ở Nhà Trắng, Trump nhấn mạnh rằng thuế quan là một vũ khí mạnh mà các chính trị gia trước đây đã không sử dụng vì nhiều lý do, trong đó có cả sự yếu kém hoặc bị chi phối bởi các nhóm lợi ích. Ông khẳng định đã đến lúc phải hành động để bảo vệ nền kinh tế Mỹ.
Ban đầu, chính quyền Trump dự kiến áp thuế lên hàng hóa từ Canada và Mexico từ tháng 2 nhưng sau đó quyết định trì hoãn 30 ngày nhằm tạo cơ hội cho đàm phán. Tuy nhiên, sau khi không đạt được thỏa thuận mong muốn, Washington quyết định thực thi biện pháp này ngay trong tháng 3.
Ảnh hưởng của căng thẳng thương mại đối với nền kinh tế Mỹ
Việc áp thuế nhập khẩu có thể giúp bảo vệ một số ngành sản xuất trong nước, nhưng đồng thời cũng tạo ra những hệ lụy tiêu cực đối với nền kinh tế Mỹ. Một trong những vấn đề nghiêm trọng nhất là nguy cơ lạm phát gia tăng khi giá hàng nhập khẩu trở nên đắt đỏ hơn. Các doanh nghiệp phụ thuộc vào nguyên liệu từ Canada, Mexico và Trung Quốc sẽ phải đối mặt với chi phí sản xuất cao hơn, có thể dẫn đến tình trạng sa thải nhân công.
Thị trường chứng khoán Mỹ đã có phản ứng tiêu cực ngay sau khi lệnh áp thuế có hiệu lực. Chỉ số Dow Jones giảm 670 điểm, tương đương 1,55%, xuống mức 42.521 điểm khi thị trường đóng cửa. S&P 500 giảm 1,22%, còn Nasdaq giảm 0,35%.
Phản ứng của giới chính trị Mỹ và quốc tế
Thủ tướng Canada Justin Trudeau chỉ trích mạnh mẽ quyết định của Trump, cho rằng đây là hành động gây chiến thương mại với một đồng minh thân cận. Ông đặt câu hỏi về việc Mỹ lại tìm cách thỏa hiệp với Nga trong khi áp dụng biện pháp cứng rắn đối với Canada.
Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum khẳng định Mexico sẽ không khoanh tay đứng nhìn. Bà cho biết chính phủ đang chuẩn bị danh sách các mặt hàng Mỹ sẽ bị áp thuế để đảm bảo lợi ích kinh tế quốc gia.
Tại Mỹ, nhiều nhà lập pháp cũng bày tỏ lo ngại về chính sách thuế quan mới. Thượng nghị sĩ Susan Collins của bang Maine cho biết bà đặc biệt lo lắng khi nền kinh tế bang của bà có mối quan hệ thương mại chặt chẽ với Canada. Theo bà, ngành thủy sản của Maine có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng do phần lớn tôm hùm và blueberry của bang này được đưa sang Canada chế biến trước khi quay trở lại thị trường Mỹ.
Tương lai của cuộc chiến thương mại Mỹ – Canada – Mexico – Trung Quốc
Hiện tại, vẫn chưa rõ cuộc đối đầu thương mại này sẽ kéo dài bao lâu và có khả năng hạ nhiệt hay không. Một số chuyên gia kinh tế cho rằng các nước có thể đạt được thỏa thuận nếu Mỹ chấp nhận nhượng bộ nhất định. Tuy nhiên, cũng có ý kiến lo ngại rằng nếu tình trạng này kéo dài, không chỉ kinh tế Mỹ mà cả kinh tế toàn cầu sẽ chịu tác động tiêu cực.
Nếu các biện pháp thuế quan vẫn được duy trì trong thời gian dài, không chỉ Canada, Mexico và Trung Quốc mà nhiều quốc gia khác cũng có thể xem xét áp dụng chính sách bảo hộ thương mại tương tự, dẫn đến nguy cơ chiến tranh thương mại trên diện rộng.
Dù vẫn còn nhiều ẩn số, một điều chắc chắn là căng thẳng thương mại giữa Mỹ và ba đối tác quan trọng này chưa thể kết thúc trong một sớm một chiều.
